سیستم های اعلام حریق

سیستم اعلام حریق مجموعه ای از قطعات دیداری و شنیداری ( آژیر، دتکتور، شستی و ... ) می باشد، که در صورت مشاهده دود، حرارت و آتش به صورت دستی و یا اتوماتیک فعال شده و گزارشات به پنل مرکزی اعلام حریق ارسال می شود. نصب سیستم اعلام حریق در ساختمان های کمتر از 5 طبقه از کف زمین و کمتر از 11 واحد اختیاری و در ساختمان های کمتر از 5 طبقه از کف زمین و 11 واحد و بالاتر سیستم اعلام حریق اجباری می باشد.

سیستم اعلام حریق:

مجموعه ای از اجزاء و لوازم که به صورت هماهنگ با یگدیگر کار می کنند و وظیفه آشکارسازی و هشدار حریق را برعهده دارند، سیستم اعلام حریق گفته می شود. پس از تشخیص شرایط اضطراری ( دود، گرما، مونوکسید کربن و شعله ) هشدارهای لازم از طریق تجهیزات به مرکز کنترل ارسال و از طریق تجهیزات شنیداری و دیداری اعلام حریق از جمله آژیرها، شاسی و ... به افراد اعلام می گردد و یا مراتب به سیستم اطفاء حریق جهت خاموش نمودن آتش ارسال شده و از گسترش آتش جلوگیری می کند.

برای اولین بار در 28 آوریل سال 1852 سیستم اعلام حریق توسط ویلیام چینینگ و موسی فارمر در شهرداری شهر بوستون واقع در ایالات متحده آمریکا اختراع شد. این سیستم سبب کاهش مرگ و میر و خسارات ناشی از حریق شد و سپس در ایالات متحده و کانادا نیز مورد تایید قرار کرفت.

انواع سیستم اعلام حریق:

سیستم های اعلام حریق به دو نوع دستی و اتوماتیک تقسیم بندی می شوند. سیستم اعلام حریق دستی، به صورت دستی و با فشردن دکمه شستی اعلام حریق فعال می شود. نصب سیستم های اعلام حریق دستی برخلاف سیستم های اعلام حریق خودکار، در مکان هایی که کاربری نباشد بی فایده است، زیرا کار تشخیص حریق در این سیستم ها به اشخاص سپرده می شود. سیستم اتوماتیک، توسط دتکتور اعلام حریق دودی، حرارتی، شعله ای و همچنین قابلیت فعال شدن به صورت دستی را نیز دارند. سیستم های اعلام حریق اتوماتیک در سه نوع، سیستم اعلام حریق متعارف ( کانونشنال ) ، سیستم اعلام حریق هوشمند (آدرس پذیر) و سیستم اعلام حریق بی سیم موجود می باشد.

 در صورتی می توان نتیجه درست و کاملی از سیستم اعلام حریق کسب کرد، که سیستم اعلام حریق براساس استاندارد اعلام حریق NFPA72 آمریکا و BS5839 انگلستان طراحی و اجرا گردد.

 زون ( Zone ) چیست؟

زون به معنای قسمت، بخش می باشد. برای اینکه در مواقع خطر و یا حریق بتوان مکان دقیق حریق را به راحتی شناسایی نمود، ساختمان را به قسمت های مختلفی تقسیم بندی می نمایند. به هر یک از این قسمت ها یک زون می گویند.
به عنوان مثال در صورتی که یک ساختمان 6 طبقه را به 6 زون تقسیم بندی کنیم و هر طبقه شامل یک زون باشد. در صورت بروز حریق و یا خطر در زون 4 به راحتی می توان متوجه شد که حریق و یا خطر، مربوط به طبقه 4 ساختمان می باشد.

سیستم اعلام حریق محلی یا متعارف یا کانونشنال ( Conventional )

در این سیستم فضایی که میخواهیم از نظر حریق پوشش دهیم را به چند ناحیه ( زون ) تقسیم می کنیم. هر زون جداگانه نام گذاری می شود تا در صورت بروز حریق، سیستم اعلام حریق متعارف به راحتی بتواند مکان حریق را تشخیص دهد. هر زون از دتكتور دودی، حرارتی و شاسی اعلام حریق تشکیل شده که با كابل به پنل مركزی متصل می شود.

برای مثال در یک ساختمان 3 طبقه، طبقه اول زون یک، طبقه دوم زون دو، طبقه سوم زون 3 نامیده میشود. در صورتیکه در یک طبقه حریق رخ دهد براساس زون تعریف شده مکان حریق مشخص می شود.
نکته: سیستم اعلام حریق متعارف دارای قیمت پایین و هزینه نگهداری کمتری بوده و عیب یابی آن ساده است.

سیستم اعلام حریق آدرس پذیر

زون بندی در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر نیز مانند سیستم های متعارف انجام می شود ولی در این سیستم ها تمامی تجهیزات اعلام حریق ( دتکتور، شاسی، آژیر و... ) دارای آدرس یا کد مجزا می باشند، که در صورت آتش سوزی مکان دقیق حریق به سرعت شناسایی شود.

سیستم آدرس پذیر و هوشمند

سیستم اعلام حریق بی سیم

این سیستم بدون سیم بوده و برخلاف سیستم های اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر به سیم و کابل و ... نیازی ندارد. در صورت فعال شدن این سیستم، شروع به آژیر کشیدن کرده و مراکز به شماره تلفنی که از قبل برایش تعریف شده ارسال می گردد.

اجزای اصلی سیستم اعلام حریق

سیستم اعلام حریق از سه گروه اصلی تشکیل می شود:
1.    تجهیزات آشکار ساز حریق ( دتکتورها )
2.    تجهیزات اعلام حریق ( فلاشر و آژیر و … )
3.    مرکز کنترل یا پنل مرکزی اعلام حریق ( وسیله ارتباطی دتکتورها و تجهیزات اعلام حریق )

تجهیزات آشکار ساز حریق ( دتکتورها )

قطعه الکتریکی که وظیفه آشکارسازی حریق را برعهده دارد، دتکتور اعلام حریق نامیده می شود. دتکتورها دارای سه نوع دودی، حرارتی و شعله ای می باشند. با توجه به نوع کاربری های مختلفی در مکان های مختلفی مانند راهروها، منازل مسکونی، موتورخانه و ... بر روی سقف یا دیوار نصب می شوند. در صورت بروز خطر و یا حریق اطلاعات به کنترل پنل ارسال گردد.

تجهیزات اعلام حریق

تجهیزات صوتی و تصویری خاصی که وظیفه هشدار و اطلاع رسانی خطر و یا حریق را برعهده دارند. تجهیزات اعلام حریق به سه دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:
•    آژیر یا زنگ اخبار
•    چراغ فلاشر
•    شستی اعلام حریق

پنل مرکزی اعلام حریق

دستگاهی که همه ی اجزای سیستم اعلام حریق به آن متصل می شوند، پنل اعلام حریق نام دارد. این دستگاه مدام در حال آنالیز کردن قطعات می باشد. هنگام بروز آتش سوزی و یا خرابی فرمان به آژیرها و سایر اجزا هشدار دهنده ارسال میگردد.
معمولاً در پنل اعلام حریق چراغ قرمز نشانه ی وقوع آتش، چراغ زرد نشانه ی خرابی و چراغ سبز نشانه ی وضعیت نرمال می باشد.
نکته: پنل اعلام حریق باید دارای شارژر و باطری باشد تا در صورت قطع شدن برق سیستم بتواند به کار خود ادامه دهد.

نحوه کابل کشی سیستم اعلام حریق

کابل کشی سیستم اعلام حریق به دو گروه تقسیم می شود و هر گروه دارای کابل های مخصوص می باشد.
گروه 1: کابل هایی مانند دتکتور و شستی اعلام حریق، که پس از آشکار شدن حریق دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند.
گروه 2: کابل هایی مانند منبع تغذیه، چراغ چشمک زن و آژیر سیستم اعلام، که پس از آشکار شدن حریق مجدد قابل استفاده می باشند.

اجزای سیستم اعلام حریق

•    کنترل پنل و یا مرکز کنترل سیستم اعلام حریق
•    دتکتور دود ( یونیزه – اپتیکال )
•    دتکتور حرارت
•    بیم دتکتور
•    دتکتور ترکیبی ( دود و حرارت )
•    دتکتور شعله
•    شستی اعلام حریق
•    زنگ اخبار
•    آژیر اعلام حریق
•    باتری پشتیبان
•    مقاومت انتهای خط
•    نمایشگر ال ای دی
•    فلاشر
 اجزای سیستم اعلام حریق

 کنترل پنل سیستم اعلام حریق متعارف

مدیریت تمامی اجزای نصب شده در سیستم اعلام حریق متعارف، توسط کنترل پنل متعارف می باشد. هر کنترل پنل معمولاً می تواند 4 الی 32  ناحیه ( زون ) را کنترل کند و در هر ناحیه میتوان به صورت مجزا 20 الی 30 قطعه اعلام حریق ( دتکتور – شاسی ) نصب کرد. حداکثر طول کابل هر زون 2000 متر می باشد.

کنترل پنل سیستم اعلام حریق آدرس پذیر

برای کنترل قطعات سیستم اعلام حریق آدرس پذیر از کنترل پنل آدرس پذیر استفاده می شود. در این سیستم هر یک از تجهیزات اعلام حریق دارای یک کد مخصوص به خود می باشند و می توان حداکثر 128 قطعه روی هر حلقه را تعریف و کنترل کرد. دستگاه کنترل پنل آدرس پذیر امکان کنترل تعداد زیادی زون را برای افراد فراهم می آورد.